Ζούμε σε μία υπερκαταναλωτική εποχή, όπου τα πάντα τρέχουν και μεγαλοποιούνται, με μία ναρκισσιστική διάθεση. Όμως, δύσκολα βλέπουμε καταστάσεις, σχέσεις, ακόμα και συναισθήματα να εμβαθύνουν.
Ίσως γιατί και εμείς έχουμε πέσει στην παγίδα να αποδείξουμε, να ψάχνουμε να ξεχάσουμε, λάθη μας που δε συγχωρήσαμε, ελλείψεις που δεν ξέραμε πώς να διαχειριστούμε με υγιή τρόπο, ερωτηματικά που δε βρήκαμε το θάρρος να μετατοπίσουμε από τις όποιες βολικές συνθήκες, ώστε να βρούμε τις απαντήσεις τους.
Έτσι, προτιμήσαμε την ψυχική μας διασπορά.
Υπάρχουμε στη ζωή μας μέσα από καθημερινά προγράμματα, νοητικές απόψεις και καλλιεργημένες κοινωνικές πεποιθήσεις, χωρίς όμως αν μας παρέχουμε την προσοχή μας για να αντιληφθούμε πώς αισθάνεται το σώμα μας, πόσο ειλικρινά δικό μας είναι αυτό που μόλις είπαμε, πόσο προσέξαμε το περιβάλλον γύρω μας.
Και όμως, η ζωή μας μπορεί να γίνει πιο γεμάτη, όχι γιατί θα προσθέσουμε και κάτι ακόμα στην καθημερινότητά μας, αλλά γιατί θα απολαύσουμε αυτό που έχουμε την κάθε στιγμή.
Ένας γνήσιος προπονητής σε ένα ευρύτερα θετικό Ευ Ζην είναι η ενσυνειδητότητα (mindfulness). Ο Βουδισμός έχει προσφέρει βασικά στοιχεία στην τεχνική ενσυνειδητότητας. Η τεχνική στοχεύει στην αφύπνιση του ατόμου και στην εστίασή στο παρόν, αναπτύσσοντας επίγνωση όσων το άτομο βιώνει.
Η βάση της τεχνικής βρίσκεται στο να πάψει η σπατάλη της ενέργειας του ατόμου 1) σε σκέψεις σχετικές με το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον 2) σε πιθανές ιστορίες και αποτελέσματά τους που πλάθει το άτομο και 3) γενικά σε εμμονικές αναφορές και επαναλήψεις σε γεγονότα που έχουν βιωθεί από το άτομο ή που το άτομο ποθεί να βιώσει.
Και οι τρεις αυτές καταστάσεις τείνουν να απορροφούν αρκετό από το δυναμικό του ατόμου. Η ενσυνειδητότητα είναι μία κατάσταση, αντίθετα, όπου το άτομο εστιάζει στο παρόν, αποκτώντας επίγνωση όσων βιώνει. Εξασκεί προσοχή στο βίωμα της συγκεκριμένης στιγμής που το λαμβάνει, παίρνοντας υπόψιν τις σκέψεις, το συναίσθημα και το σώμα.
Όλα είναι ένα και αυτή η κατάσταση είναι που μας οδηγεί στην ενσυνειδητότητα.
Αυτό μας βοηθά να αντιληφθούμε ότι η κάθε στιγμή έχει μία μοναδικότητα. Η εγρήγορση μας στον περιβάλλοντα χώρο, όπου κινούμαστε, προσφέρει ένα εύρος πληροφοριών, τα οποία οδηγούν σε ψυχική επίγνωση και ανάπτυξη.
Εδώ θέλω να τονίσω πως η επίγνωση προς τα έξω ακονίζει αυτόματα και την εσωτερική επίγνωση, δηλαδή την αισθητηριακή συνείδηση (συνδεδεμένη με τις 5 αισθήσεις, όπως και τις σκέψεις).
Η συνειδητή προσέγγιση της καθημερινής ζωής οδηγεί σταδιακά στην αυτογνωσία, στην εμπέδωση της σοφίας. Η εμβάθυνση αυτή προς τον πυρήνα μας, βοηθά να αποδεχτούμε τα αισθήματα και τις σκέψεις που προέρχονται από τις αισθήσεις, χωρίς να ποθούμε να αλλάξει κάτι, χωρίς καταναγκαστικές προβολές και «πρέπει» προς τον εαυτό μας.
Πόση ξεκούραση προσφέρει αυτή η κατάσταση, πόσο άνοιγμα και αποδοχή! Η απόλυτη έλλειψη κριτικής που είναι ένα ακόμα βασικό στοιχείο της ενσυνειδητότητας, προσθέτει τη βαθιά ανακούφιση που γιατρεύει κάθε τσαλακωμένο «είναι.» Όλα αυτά, απλά ζώντας στο εδώ και τώρα.
Κανένας δε γεννιέται με την ενσυνειδητότητα ανεπτυγμένη, όμως αξίζει να δεχτούμε την επιθυμία για να αλλάξει κάτι στη ζωή μας. Αυτή είναι η πρώτη μετακίνηση προς την ενσυνειδητότητα.
Τα θετικά αποτελέσματα που προσφέρει θα φανούν σε πολλούς τομείς της ζωής μας. Ένα παράδειγμα είναι το εξής: από τα πιο βασικά θέματα που βιώνουμε είναι το στρες και το άγχος. Το στρες είναι η φυσική αντίδραση του οργανισμού απέναντι σε δυσμενείς καταστάσεις, ενώ το άγχος είναι το αίσθημα του φόβου και της ανασφάλειας, που καθιστά δυσβάσταχτες και δυσνόητες τις ίδιες μας τις σκέψεις.
Και τα δύο αυτά συμπτώματα, μέσα από την επικέντρωση στο παρόν βίωμα και την αποδέσμευση από την εσωτερική κριτική μου περιλαμβάνει η κατάσταση της ενσυνειδητότητας, παύουν να μας επιβαρύνουν, καθώς μας βοηθά να αποφορτιστούμε από τα επώδυνα συναισθήματα που, είτε αναμασάμε, είτε μας τρέπουν σε φυγή.
Απομακρυνόμαστε σταδιακά από σκέψεις αυτοκαταστροφής, από διαταραχές άγχους, από κρίσεις πανικού, ακόμα και από καταθλιπτικές τάσεις, καθώς κανένας εξωτερικευμένος κριτής δε μας επικρίνει. Δε μας δημιουργούμε, έτσι, καταστάσεις αυτοτιμωρίας, για πιθανά λάθη του παρελθόντος και δε χρειάζεται πια να αυτοσαμποτάρουμε ασυνείδητα την κάθε μας στιγμή.
Συνειδητοποιήστε για λίγο μόνο πόσο μας πονάμε και θα είναι αρκετό για να πιστέψετε στο πόσο αληθινά σπουδαίο είναι να βιώνουμε την κάθε στιγμή όπως έχει, γιατί είναι μοναδική και πολύτιμη.
Τεχνικές ενσυνείδησης
Στην αρχή, βοηθά να έχουμε ένα ήσυχο σημείο, ώστε να εξασκηθούμε στην παρατήρηση της αναπνοής.
Στην πορεία, θα δούμε ότι μπορούμε να παρατηρούμε την αναπνοή μας όπου και αν βρισκόμαστε.
Μπορείτε να επαναλαμβάνετε ένα Μάντρα, ή ακόμα μία λέξη δύναμης και αποδοχής για εσάς, χωρίς όμως ίχνος κριτικής.
Παρατηρήστε πώς αισθάνεται το σώμα σας σε κάθε διαφορετικό περιβάλλον, πάντοτε χωρίς κριτική – για παράδειγμα τη θερμοκρασία, ως και τις ενστικτώδεις αντιδράσεις που εκφράζει το σώμα. Παρατηρήστε τα χαρακτηριστικά του περιβάλλοντος, προσέχοντας τις λεπτομέρειες που υπάρχουν, όπως το χρώμα, τις υφές, τους ήχους – συνεχίζοντας την παρατήρηση χωρίς την παρουσία κριτικής.
Στοχεύστε στις 5 αισθήσεις για να βοηθηθείτε, στην αρχή ξεχωριστά. Δηλαδή, μπορείτε να στοχεύσετε πρώτα στην όσφρηση από μία ώρα, έως και μία εβδομάδα και μετά να αλλάξετε. Όταν νιώσετε ότι έχετε εξοικειωθεί, τότε μόνο επιτρέψτε να τις λειτουργήσετε στην παρατήρησή σας όλες μαζί.
Παρατηρήστε τα συναισθήματά σας και δώστε τους όνομα – θλίψη, χαρά – και αυτό γιατί πολύ συχνά παρασυρόμαστε σε ένα συναίσθημα που μας καταπίνει, χωρίς καν να ξέρουμε τι εμπεριέχει τι το δημιουργεί και πώς μα κάνει να συμπεριφερόμαστε. Ενώ, αν ονομαστεί και παρατηρηθεί, είναι πολύ πιο εύκολο και διακρίνουμε την επιρροή του, όπως και μπορούμε να το μετατρέψουμε. Μπορούμε, για παράδειγμα, να μπούμε στη θλίψη από ένα τραγούδι που ακούσαμε και έκανε μία μνήμη να αναδυθεί, έστω και αν έχουμε ξεπεράσει έως ένα σημείο την αιτία της. Το συναίσθημα θα αναδυθεί από τη μνήμη, όπως το βιώσαμε τότε που συνέβη. Η υπερβολική χαρά τείνει κάποιες φορές να κρύβει από κάτω της θυμό ή απάρνηση μίας κατάστασης. Παρατηρήστε τις λεπτομέρειες.
Μία ακόμα βασική άσκηση είναι ο έλεγχος των παρορμήσεων. Παρατηρήστε την παρόρμηση και αφήστε την να περάσει. Είναι σίγουρο ότι θα υποχωρήσει. Αν μπορέσετε, παρατηρήστε τι υπάρχει κάτω και πέρα από αυτήν τη λαχτάρα και, όταν η παρόρμηση εμφανιστεί, προσφέρετε κάτι αντίστοιχο, αλλά πιο αρμονικό και ισορροπημένο για το σύστημά σας. Δε χρειάζεται ο έλεγχος να είναι τιμωρητικός. Γενικά δώστε χρόνο στον εαυτό σας να προσαρμοστεί και να αποδεχτεί την όποια τυχόν αντίσταση που μπορεί να βιώσετε. Εξασκήστε υπομονή, ώσπου να μπορέσετε να αφομοιώσετε στη ζωή σας την κατάσταση της ενσυνείδησης.